Turkse thee is niet weg te denken uit de Turkse cultuur. Thee is de levensader van Turkije, iedereen drinkt het.
Thee kan altijd in Turkije. Voor het eten, na het eten, bij het ontbijt of in de avond. Geen enkel tijdstip is te gek. Voel je je niet zo lekker, heb je het warm of koud? Thee is het antwoord.
Türk çayı (spreek uit als tjay) wordt de hele dag gedronken uit de typische tulpvormige theeglazen. De thee wordt traditioneel vaak met veel suiker gedronken, maar tegenwoordig zie ik steeds meer mensen die hun Turkse thee zonder suiker drinken. Wat natuurlijk een stuk gezonder is. (en ook heel lekker als je eraan gewend bent).
De naam çay is een afgeleide van het woord cha, wat thee betekent in het Mandarijn (China).
Bijna alle thee die in Turkije wordt verkocht komt uit Rize, een provincie aan de Zwarte Zee-kust in Turkije, waar het vochtig en niet al te heet is: een ideaal klimaat om thee te laten groeien. Het is een donkere, zwarte thee en de theeblaadjes worden in principe los in de theepot gedaan. Theezakjes zijn ‘not done’ voor Turkse thee. :-)
Er zijn veel verschillende soorten thee en merken. Çaykur is de grootste theeproducent van Turkije. Dit merk is ook in Nederland goed te verkrijgen. Andere bekende merken zijn Dogadan, Dogus en Mevlana.
De çaydanlık
Voor het zetten van echte Turkse thee heb je eigenlijk een speciale theeketel. de ‘çaydanlık’ nodig. Dit is een dubbele theeketel die bestaat uit een grote theeketel waarin het water aan de kook wordt gebracht. In de bovenste, kleinere, theepot, schep je de losse zwarte thee.
Zodra het water in de onderste pot kookt, giet je het kokende water in de kleine theepot. De onderste theepot vul je weer aan met water en dit breng je opnieuw aan de kook. Als het water kookt dan zet je het vuur laag en laat de thee op laag vuur nog zo’n 20 minuten trekken.
Er zijn zeer veel verschillende Turkse theepotten. De originele koperen theepotten, theepotten van rvs en tegenwoordig is er een nieuwe trend en zie je theepotten waarbij de onderste ketel van rvs of emaille is en de bovenste theepot van porselein. Die zijn er in de meest mooie kleuren en combinaties.
Een simpele çaydanlık vind je vaak bij de Turkse winkels en markets en deze zijn niet al te duur. Meer luxere en elektrische exemplaren zijn online te vinden.
Koop echter liever geen exemplaar van plastic. Die zijn ongezond en geven ook een plastic smaakje aan de thee.
De elektrische çaydanlık zie je tegenwoordig ook steeds vaker. Dit is eigenlijk een elektrische waterkoker met een theepot erop. Nadat het water gekookt heeft, slaat de waterkoker af maar houdt hij het water wel warm. De meeste elektrische çaydanlık hebben een theefilter in de bovenste pot waar je de losse thee in kunt scheppen. Dit voorkomt dat er losse thee in je glas terecht komt en je hoeft dan geen theefilter te gebruiken bij het inschenken van je thee. Als je vaak Turkse thee drinkt is dit wel een goede investering. Wij gebruiken onze elektrische çaydanlık dagelijks.
Het Turkse theeglas
Turkse thee wordt meestal gedronken uit de bekende tulpvormige theeglaasjes. Deze theeglazen zijn klein, er gaat maar 100 ml. in! Dus dat wordt wel vaak navullen. Het meest klassiek zijn de kleine theeglazen met de rood-witte schoteltjes eronder. Deze zie je nog redelijk vaak in Turkije. Maar er zijn ook allerlei andere mooie varianten te verkijgen. Met prachtige decors en vaak met porseleinen of glazen schotels.
En gelukkig zijn er tegenwoordig ook grotere varianten van deze theeglazen zodat je niet zo vaak hoeft na te vullen. En je kunt natuurlijk ook gewoon ‘normale’ Nederlandse theeglazen gebruiken.
Ook Turkse theeglazen vind je bij de Turkse winkel of market of online.
Het inschenken en de sterkte van de thee.
Bij het inschenken van de thee begin je met de sterke thee uit de bovenste theepot, en vul je het glas aan met kokend water uit de onderste theeketel.
In Turkije drinkt ook iedereen zijn thee anders. Je hebt 'demli çay', sterke thee, die dus bestaat uit meer thee en minder water en 'açık çay’, een klein laagje thee en veel water.
Heb je (Turks) bezoek? Let dan goed op, want zodra iemand zijn glaasje leeg heeft gedronken hoor je het weer bij te vullen met thee. Pas als iemand zijn theelepeltje dwars boven op het glaasje legt, heeft hij genoeg thee gehad.
Traditionele Turkse theehuizen
Traditionele Turkse theehuizen vind je in Turkije overal, vooral in de grotere steden. Als je thee in een van de traditionele Turkse theehuizen drinkt dan wordt er standaard bijgeschonken. Ben je klaar met thee drinken dan leg je ook hier de theelepel op je glas zodat de thee ober (çaycı) weet dat je klaar bent met theedrinken.
Turkse thee maken
Het recept voor Turkse thee is natuurlijk heel persoonlijk. Hier vind je een basis recept waarmee je zelf kunt gaan experimenteren.
Ingrediënten
- Turkse theepot
- 2-3 el Turkse thee
- Water
- Turkse theeglazen
Bereidingswijze
Vul het water in de onderste pot en doe de bovenste kleine pot erop en doe de thee hierin. Er zijn mensen die de thee eerst spoelen voordat ze er thee mee gaan zetten maar dat doe ik zelf niet. Breng het water aan de kook. Haal de ketel van het vuur en laat deze even staan (2 minuten) zodat het water van de kook is voordat je het op de thee giet.
Vul de onderste pot nu aan met koud water en breng opnieuw aan de kook.
Zet het vuur laag als het kookt en laat het geheel 15-20 minuten zachtjes koken op laag vuur.
Serveer de thee door een kleine hoeveelheid naar wens thee uit de bovenste pot in je theeglas te schenken en vervolgens aan te vullen met gekookt water.
Naar wens suiker toevoegen en genieten.
Afiyet olsun!
